VICHAR DHARA From Hemali Ponda (TaNi)

      મહાનગરી કહેવાતું શહેર મુંબઈ ,     જેની જીવાદોરી એટલે ત્યાંની લોકલ ટ્રેન ! જેનું સતત દોડવું મધ્યમ વર્ગીય નોકરિયાત પરિવારો માટે જીવન કહેવાય . ટ્રેન વીના તો મુંબઈ શહેરચાલી ના શકે ! લોકલ ટ્રેન માટે આવા સારા શબ્દો વાંચીને તમને પણ લોકલ ટ્રેનમાં સફર કરવાનું મન થઈ ગયું હશે ને ! જો એવો વિચાર આવ્યો હોય તોય એને પાછો વાળી દેજો , એમાં સફર કરવું એટલે લોઢાના ચણા ચાવવા જેવું કામ ! ચાવતા નહીં હો , દાંતનો ભૂકો બોલી જશે તો પછી આ લેખ વાંચીને દાંત ક્યાંથી કાઢશો ?    જો ઈતિહાસના વિરલાઓ જેવા કે મહારાણા પ્રતાપ , અકબર , સિકંદર કે પોરસને મુંબઈની લોકલ ટ્રેનમાં સવારે કે સાંજે   ' પિક - અવર્સ ' માં સફર કરવાનું કહ્યું હોત તો એમને એ કામ જંગ લડવાથી પણ મુશ્કેલ લાગ્યું હોત ! એ લોકો ટ્રેન જોઈને જ હથિયાર હેઠાં મૂકીને ભાગી જાત ! ઇતિહાસની મોટી જંગો થાત   જ નહીં અને આપણે એ બધું ભણવું પણ ના પડયું હોત !    ખેર , ઈતિહાસને છોડો , તમે કદી પિંજારા ને ગાદીમાં રૂ ભરતાં જોયો છે ? ( જો કે હવે , ' મેટ્રેસીસ ' ના જમાનમાં ગાદલું ને પિંજારો પણ ઇતિહાસ થઈ ગયા છે !) જેમ પિંજારો ગ...

  માર્ચ , એપ્રિલ મહિનો આવતાં ઘરમાં સોપો પડી જાય. આખું ઘર શાંત થઈ જાય. આ શાંતિની પાછળ ચિંતાનો મોટો જુવાળ હોય કારણ , આ મહિનાઓમાં બાળકોની પરીક્ષાઓ ચાલતી હોય!! બાળકો અને વડીલો સતત પરિશ્રમ કરી પરીક્ષા નામક ભય સાથે લડતાં હોય. પરીક્ષા પૂરી થાય પછી ઘરમાં થોડી નિરાંત થાય. બાળકો વેકેશનની મજા માણે , ના માણે ત્યાં તો મે , જૂન આવી જાય ને શરુ થાય ' રીઝલ્ટ ' નો દૌર! વળી ચિંતા શરૂ થઈ જાય! ધાર્યું ' રીઝલ્ટ ' આવે ત્યારે ઘરમાં ખુશીનો માહોલ છવાઈ જાય! શાબાશી અને હર્ષના અશ્રુનો વરસાદ પણ થાય! ધાર્યું પરિણામ ના આવે ત્યારે રુદનના ડૂસકાં અને હતાશાનું દર્દ પણ અનુભવાય.    આવું બધું આપણા બધાંના ઘરોમાં બનતું જ હોય છે. આપણા બાળકોની પરીક્ષાની ચિંતા , રીઝલ્ટની તાલાવેલી એની ખુશી કે એની હતાશા આપણે સહુએ અનુભવી છે. આપણે વિદ્યાર્થી તરીકે અને વડીલ તરીકે આ અનુભવ્યું છે. આ સમયે સૌથી વધુ ચિંતાનો વિષય હોય છે એક સવાલ , ' રીઝલ્ટ શું આવ્યું તારું ? ' એ સવાલનો જવાબ આપવો કપરો હોય છે કારણ પૂછનાર વ્યક્તિ કરતા આપણા ' માર્ક ' વધુ સારા આવ્યા હોય ત્યારે એની લાગણી દુભાવાનો ભય અને ઓછા માર્ક આવ્યા હોય ત્યારે...

  “ દિ વ્યા , માથામાં તેલ નાખીને ચોટલો વાળીને શાળાએ જવાનું! એ જ શોભે! આ શું કોરા અને ખુલ્લા વાળ! હું નાની હતી ત્યારે મારી મમ્મી મારા માથામાં તેલ નાખી , કચકચાવીને ચોટલો વાળીને મને શાળાએ મોકલતી! "  મેં મારી દીકરી દિવ્યાને કહ્યું. એ ખિજાઈને બોલી ," શું મમ્મી તું પણ! સાવ ' ઓલ્ડ ફેશન ' છે! હવે એવું નથી. અમારી ' સ્કૂલ ' માં કોઈ તેલ નાખીને ના આવે. તેલવાળી છોકરીને બધા બબૂચક કહે.."  ત્યારે , મને યાદ આવ્યું કે હું નેવુંના દાયકાની શાળામાંથી બહાર જ નથી આવી. હજી મારી શાળા વિશેની કલ્પના એ જ રહી છે. આખરે મેં દિવ્યાને સમજાવીને ઊંચી ' પોનીટેલ ' કરીને પીન નાખી વાળ વ્યવસ્થિત ઓળી આપ્યા. જેથી આખો દિવસ ઉડે નહીં. આપણા સમયના નીતિ નિયમો આજના બાળકોને નથી ચાલતા. એ હું સમજી ગઈ. બદલાતા સમયની સાથે આવતા પરિવર્તનને અપનાવવું એક માતા માટે જરૂરી છે. આપણે બાળક હતા એ સમય અલગ હતો. આપણી માતાએ જે રીતે આપણો ઉછેર કર્યો , એ તે સમય પ્રમાણે ઉમદા હતો. પરંતુ આપણે એ જ પ્રમાણે આપણા બાળકોને નથી ઉછેરી શકવાના. એ પણ જાણી લેવું જોઈએ. જૂના સમયની સાથે નવા સમયને થોડો તોડીને , થોડો મરોડીને જોડી દઈને પર...

    આપણા વડીલો કહી ગયા છે કે આપવું તો એ રીતે આપવું કે જમણાં હાથે આપ્યું હોય તો ડાબા હાથને પણ ખબર ન પડવી જોઈએ. એટલે કે આપીને એ વિષે કોઈને ન કહેવું! આપીને ભૂલી જવું! છતાંય એ પળે જે આનંદ થયેલો એ પળ તો ક્યારેય ભૂલાતી જ નથી. આજે એ અનેરા આનંદને યાદ કરીને થોડીક ક્ષણો એ સુખમાં ફરી જીવી લેવું છે! એ સમય એવો હતો જયારે કોઈને આપવું મારા માટે થોડું   મુશ્કેલ હતું કારણ એ સમયના સંજોગો આજથી સાવ અલગ હતા. પરતું , આપવું હતું એ નક્કી હતું. આખરે હું આપી શકી , ત્યારે આપવાનો જે આનંદ મળ્યો હતો એ વિષે માંડીને વાત કરું. એ સમયે હું ' હાઈસ્કૂલ ' માં ભણતી. મારી શાળાની સામે એક નાનકડું મંદિર હતું. જ્યાં દર ગુરુવારે ગરીબ લોકોની લાઈન લાગતી. મંદિરની બપોરની આરતી થયા બાદ તેમને પ્રસાદ રુપે જમવાનું આપવામાં આવતું. જેમાં રોટલી , શાક , ખીચડી અને કઢી હોય. હું સવારે શાળામાં જતી ત્યારે તેઓ લાઈનમાં ઉભા હોય! તેમના મુખ પર ભરપેટ ભોજન મળવાની એક આશા દેખાતી હોય. ભોજન બપોરે મળવાનું હોય તોયે તેઓ સવારથી આવીને લાઈનમાં ઉભા રહી જતા. શાળાએ જતી વખતે એમનો ટળવળાટ જોઈને થતું કે ભૂખ કેવી ચીજ છે , જે માણસને આટલો લાચાર બનાવી દે છે!! ર...

  મને ગુજરાતીના પાઠ્ય પુસ્તકમાં આવતું બે પંક્તિનું એ કાવ્ય ખુબ ગમતું. જેમાં એક સૈનિકના હૃદયની વેદના હતી. એના શબ્દો હતા.. ' એક ક્ષણ જો યુદ્ધ અટકાવી શકો , તો ટેન્ક પર માથું મૂકીને ઉંધી લઉં!! સતત ચાલતા યુદ્ધથી ત્રસ્ત સૈનિક માત્ર એક ક્ષણનો આરામ ઝંખે છે , એ પણ યુદ્ધના ટેન્ક પર! આ શબ્દો કેટલું બધું કહી જાય છે , નહીં!! આપણા બધાનું જીવન પણ કઈક આવું જ છે. સતત દોડતા જીવનમાં કોઈને કામથી ફુરસત મળતી નથી. એવું લાગે છે સતત મથું છું તોયે કામ કયારેય પતતા જ નથી. એક ક્ષણની નિરાંત મળતી નથી. એક ગૃહિણીને માથે સવારથી કામના ખડકલા હોય. ચા - નાસ્તા , ટિફિન , રસોઈ , સાફસફાઈ , બાળકોને ભણાવવાના , શાકભાજી ને સામાન લાવવો....વગેરે કામ પતે જ નહીં!! પુરુષોને પણ નોકરી કે વ્યવસાય ને લગતા કામ , સરકારી કામો , પારિવારિક કામ , બેન્કના અને સરકારી કામ વગેરે પતે જ નહીં! બાળકોને પરીક્ષાઓની તૈયારી , રોજનું ભણવાનું ,  ' પ્રોજેકટ , ' ઈતર પ્રવૃત્તિના ક્લાસ વગેરે કામ પતે જ નહીં! આમ દરેક પાસે પોતના કામનું લાબું ' લિસ્ટ ' હોય છે. કોઈના કામ પતતા જ નથી. આવું શા માટે ? કયારેક એવું લાગે છે કે એક ક્ષણની પણ ફુ...